Ο Μάνος Μακρυδάκης, Project Manager στην εταιρεία ΑΧΑ, μίλησε στην Στέλλα Κάσδαγλη, συνιδρύτρια του Women On Top για την άδεια πατρότητας που έλαβε αξιοποιώντας σχετική πολιτική της εταιρείας.

Ο Μάνος Μακρυδάκης είναι 37 ετών και εργάζεται στην εταιρεία AXA από το 2007, σε διάφορους ρόλους, και ως Project Manager από το 2017. Το 2019, όταν η σύντροφός του, που ήταν τότε 26 ετών, έφερε στον κόσμο το πρώτο τους παιδί, ένα κοριτσάκι, ο Μάνος αποφάσισε να αξιοποιήσει τη δυνατότητα που του πρόσφερε η εταιρεία να πάρει κι εκείνος, ανεξάρτητα από τη σύντροφό του (που είναι ελεύθερη επαγγελματίας), 4 εβδομάδες άδεια πατρότητας μετ’ αποδοχών, καθώς και μειωμένο ωράριο για 6 μήνες μετά από την επιστροφή του.

“Αυτό σημαίνει ότι έμεινα για τον πρώτο μήνα του παιδιού στο σπίτι και ύστερα, για ένα διάστημα, δούλευα 4 ημέρες την εβδομάδα, καθώς συγκέντρωνα τις ώρες του μειωμένου ωραρίου και τις έπαιρνα συσσωρευτικά”. 

Ρωτήσαμε τον Μάνο πώς ήταν εκείνες οι πρώτες εβδομάδες με το μωρό στο σπίτι και αν η απόφασή του να πάρει την άδεια πατρότητας ήταν τελικά σωστή.

“Όταν κάνεις το πρώτο σου παιδί έχεις πάντα άγχος για το άγνωστο, είτε είσαι πατέρας είτε μητέρα. Ό,τι κι αν σου λένε οι γύρω σου δεν γίνεται να προετοιμαστείς γι’ αυτό που θα συναντήσεις. Για 9 μήνες είναι όλοι από πάνω σου και, αν έχεις φίλους, όπως εγώ, που έχουν προλάβει να γίνουν νωρίτερα γονείς, όλοι μοιράζονται μαζί σου εμπειρίες, σου λένε τι πρέπει να περιμένεις… Αν όμως δεν το ζήσεις, τίποτα δεν σε προετοιμάζει γι’ αυτή τη μεγάλη αλλαγή, για το ότι μια μέρα θα φύγετε δύο από το σπίτι και θα γυρίσετε τρεις”.

Από τους φίλους του, δεν είχε πάρει κανείς άδεια, πέρα από τις δύο μέρες που προβλέπονται από το νόμο.

“Δύο μέρες παίρνουμε όταν θέλουμε να τις κολλήσουμε στο σαββατοκύριακο και να πάμε μια εκδρομή. Όταν γίνεσαι πατέρας, τι να κάνουν οι δύο μέρες; Εγώ είχα την ευκαιρία να μείνω 4 εβδομάδες στο σπίτι και να ζήσω μαζί με τη γυναίκα μου τα πρώτα ξενύχτια, τις πρώτες αλλαγές πάνας, τους πρώτους θηλασμούς. Το έζησα όλο. Από τις 8 Φεβρουαρίου του 2019 οι προτεραιότητές μου άλλαξαν εντελώς. Πριν ήθελα και τα χόμπι μου και το γουίντσερφ και το τένις μου… Δεν σταμάτησαν να μου αρέσουν όλα αυτά, από την ώρα όμως που γίνεσαι γονιός γίνεται μια ανακατεύθυνση των προτεραιοτήτων σου κι αυτή είναι μια ωραία αλλαγή”.

Πώς επέδρασε αυτό στη ζωή της καινούρια τους οικογένειας;

“Όταν γυρίζεις στο σπίτι με ένα μωρό, δεν ξέρεις πώς να το πιάσεις, αναρωτιέσαι διαρκώς αν αναπνέει ή δεν αναπνέει, έχεις πολύ βασικά άγχη τα οποία, αν δεν τα ζήσεις από κοντά δεν μπορείς να τα αντιληφθείς με τον ίδιο τρόπο. Αν δεν είχα πάρει την άδεια, θα επέστρεφα το βράδυ στο σπίτι και θα άκουγα απολογιστικά το πώς ήταν η μέρα, ποια ήταν τα προβλήματα, τι συνέβη. Μπορεί να καταλάβαινα, μπορεί και όχι. Θα το προσπαθούσα, βέβαια, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι θα τα κατάφερνα, και μπορεί να έμενα απλώς στην αίσθηση της δυσκολίας και της ‘γκρίνιας’. Το ότι, αντίθετα, ήμουν εκεί, με βοήθησε πολύ και μου επέτρεψε να υποστηρίξω ουσιαστικά τη σύντροφό μου. Μου έδωσε μεγάλη δύναμη το ότι μοιραστήκαμε τις πρώτες μέρες και ώρες, το ότι δεν χρειάστηκε εκείνη να προσπαθήσει να μου εξηγήσει τίποτα, γιατί έβλεπα ακριβώς πώς περνούσε, επειδή ήμουν εκεί. Αυτό βοήθησε πάρα πολύ και στο δέσιμό μου με την κόρη μου, αλλά και στις δικές μας ισορροπίες ως ζευγάρι, αποφύγαμε πάρα πολλές εντάσεις”.

Ρωτήσαμε τον Μάνο αν ανησύχησε ποτέ ή αν είχε την αίσθηση ότι το γεγονός πως πήρε την άδεια πατρότητας θα είχε αρνητική επίδραση στην καριέρα του, στον τρόπο με τον οποίο τον αντιμετώπιζαν στη δουλειά, την επαγγελματική του εξέλιξη.

“Καθόλου. Δεν είχα σε κανένα στάδιο της διαδικασίας την αίσθηση ότι θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά, αλλά αυτό συμβαίνει επειδή είναι τέτοιο το περιβάλλον της εταιρείας, που καινοτομεί και δοκιμάζει να κάνει τα πράγματα διαφορετικά. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι υπήρχε και υπάρχει -όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους τους μπαμπάδες που έχουν πάρει την άδεια αυτή τα τελευταία χρόνια- μια πίεση, με τη θετική έννοια, να τηρηθεί αυτός ο χώρος και ο χρόνος που μας δίνεται. Για παράδειγμα, παρότι υπήρχαν μέρες που, ως project manager, έπρεπε να είμαι εκεί, κι ας είχα το ρεπό που μου εξασφάλιζε το μειωμένο ωράριο, εντούτοις η διοίκηση της εταιρείας επέμενε να τηρηθεί το ωράριο και να πάρω αυτές τις μέρες που δικαιούμουν. Όλοι και όλες, λοιπόν, σεβόμαστε το δικαίωμα αυτό και πιστεύω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Από κει ξεκινάνε όλα, γιατί αν υπήρχε κάποια έμμεση ή άμεση δυσανασχέτηση, δεν θα τηρούσαμε την άδεια και δεν θα αξιοποιούσαμε την παροχή. Αλλά αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο μιας ευρύτερης κουλτούρας που ξεκινάει από το management και διαχέεται προς τα κάτω: όταν, ας πούμε, ανακοινώθηκε η παροχή της άδειας, ο όρος που χρησιμοποιήθηκε δεν ήταν “πατέρας” ή “μητέρα” ήταν “συνγονιός”, που περιλαμβάνει όλων των ειδών τους γονείς και τα ομόφυλα ζευγάρια”.

Και εκτός της εταιρείας; Τι αντιδράσεις συνάντησε;

“Οι φίλοι μου εκτός δουλειάς αντιμετώπισαν το γεγονός ότι θα έπαιρνα άδεια ως κάτι εξωπραγματικό και με ρωτούσαν απορημένοι ‘Μα καλά, και η δουλειά σου; Θα επιστρέψεις στην ίδια θέση;’. Λες και θα έπρεπε να έχω κάποιο πέναλτι και να με κυνηγήσουν, σαν να πρέπει να υπάρχει κάποιο ντεζαβαντάζ στο γεγονός ότι θα πάρω λίγο χρόνο για να φροντίσω το παιδί μου. Μου έκανε εντύπωση αυτό γιατί πίστευα ότι, ως νέα γενιά, θα ήμασταν πιο εξοικειωμένοι και θα αποζητούσαμε την πιο ενεργή συμμετοχή. Αντίθετα, αυτό που βλέπω συχνά είναι ότι πολλοί φίλοι μου που έχουν παιδιά θέλουν να λείπουν από το σπίτι. Μου λένε ‘άσε τη μάνα, η μάνα τα καταφέρνει καλύτερα, εκείνη ξέρει. Εγώ προτιμώ να μείνω στη δουλειά μια ώρα παραπάνω από το να πάω στο σπίτι που γκρινιάζει το παιδί’. Και δεν ξέρω αν έπαιξε ρόλο και η άδεια σ’ αυτό, αλλά εγώ νιώθω ότι, επειδή το μοιραστήκαμε από την αρχή με τη γυναίκα μου, έμαθα να τα λύνω τα θέματα της φροντίδας, όπως κι εκείνη. Και θέλω πραγματικά να είμαι εκεί”.

Τι λέει, άραγε, η παρατήρηση αυτή σε σχέση με τα έμφυλα στερεότυπα και τους ρόλους που αναπαράγουμε όλοι και όλες μας, μέσα στην οικογένεια και έξω, στη δημόσια ζωή. Ρωτήσαμε τον Μάνο πώς βλέπει την άποψη ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες σε κάποια πράγματα, όπως η φροντίδα και η επικοινωνία, ενώ οι άντρες “δεν τα καταφέρνουν σ’ αυτά”. Και αν η εμπειρία αυτή αποδεικνύει ότι οι δεξιότητες δεν είναι θέμα φύλου αλλά τριβής και προσδοκίας.

“Πιστεύω πως ό,τι αφήνεις σε αφήνει. Για να σου το πω με όρους τένις, αν ο Τσιτσιπάς δεν είχε εξασκηθεί στο παιχνίδι του δεν θα είχε γίνει ποτέ Τσιτσιπάς. Το ίδιο, πιστεύω, ισχύει και με τη φροντίδα. Αν δεν αλλάξεις για δεκαπέντε μήνες πάνα, αν δεν ταΐσεις, αν δεν ξενυχτήσεις, δεν μπορείς να αναπτύξεις τις δεξιότητες αυτές και έτσι πας στο στερεότυπο ότι ο άντρας δεν τα καταφέρνει σε αυτά, ότι είναι απλώς ο κουβαλητής. Αν έβαζα έναν τίτλο στην ιστορία αυτή θα ήταν ότι η άδεια πατρότητας με έκανε από θεατή στη ζωή της οικογένειάς μας, συμπρωταγωνιστή. Συμπαίκτη, αν θες”.

Τώρα που η εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις άδειες γονεϊκότητας δρομολογείται και θα γίνονται σταδιακά όλο και περισσότερα τα εργασιακά περιβάλλοντα στα οποία και οι μπαμπάδες θα έχουν τη δυνατότητα να μείνουν για ένα διάστημα μαζί με τα παιδιά τους, τι πιστεύει ο Μάνος ότι πρέπει να γίνει για να αξιοποιήσουν ουσιαστικά οι γονείς αυτή την ευκαιρία; Τι πρέπει να κάνουμε για να μην υπερισχύσει το στερεότυπο του άντρα που περιφρουρεί με κάθε τρόπο την καριέρα του από οτιδήποτε μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση την αφοσίωσή του στη δουλειά ή, ακόμα, και την αρρενωπότητά του;

“Για μένα το πρώτο βήμα πρέπει να γίνει από τη νομοθεσία, αλλά και πριν ακόμα από αυτό, από τους ίδιους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις που θα στηρίξουν το μέτρο αυτό και θα το κάνουν ‘υποχρεωτικό’. Βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά γιατί το να είναι ένας πατέρας κοντά στο παιδί του τους πρώτους μήνες της ζωής του δεν είναι μόνο υποχρέωση είναι και δικαίωμα, χαρά. Για μένα οι καλύτερες στιγμές της ημέρας μου είναι αυτές που αλλάζω την μικρή ή την παίρνω για να πάμε βόλτα και να ξεκουραστεί η μαμά της. Πιστεύω όμως ότι είναι κρίσιμο οι εταιρείες να επιμένουν, έτσι ώστε να κανονικοποιηθούν οι άδειες πατρότητας των εργαζομένων. Αν η ΑΧΑ δεν επέμενε, πιθανότατα εγώ δεν θα είχα πάρει την άδεια και δεν θα είχα ωριμάσει το ίδιο ως γονιός. Μετά, όμως, έρχεται και η δική μας προσωπική ευθύνη. Αν είχα πάρει την άδεια πατρότητας και πήγαινα για  γουίντσερφ, αφήνοντας πάλι την γυναίκα μου να φροντίζει το παιδί, τότε δεν θα άλλαζε τίποτα. Εξαρτάται λοιπόν και από τους ίδιους άντρες: θα πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτές τις ευκαιρίες, αν θέλουμε κάτι να αλλάξει στην κοινωνία και να βελτιωθεί”.

Στέλλα Κάσδαγλη, Συνιδρύτρια Women On Top